Chính khi hoàn
thiện và cứu độ kẻ khác, người ta cũng hoàn thiện và cứu độ chính mình, vì
những hành động thương yêu, từ thiện, đến lượt nó tạo nên lộ phí trong cuộc
hành trình dài về Cực lạc. Bởi vì việc phụng sự nhơn sanh là một trong những
điều kiện cần thiết của việc tự độ, người ta có tất cả lợi ích để thực hiện với
lòng nhiệt thành hơn là cho phép họ lòng hâm mộ tôn giáo và tiến bộ đạo đức của
họ.
Không dám có cao vọng tự
đặt mình là nhà truyền giáo, người tín đồ phải thúc đẩy đặc biệt những đồng đạo
của mình làm điều thiện và đạo đức. Nó có thể đạt được, không phải bằng bài
thuyết giảng trống rỗng, mà bằng cách làm gương và thích hợp cuộc sống theo
giáo lý mà mình chủ trương. Nếu thỉnh thoảng nó trốn lánh bổn phận, xa rời con
đường đạo mà Đức Chí Tôn đã vạch ra, thì đấy chính là do sự yếu đuối hay khinh
suất của nó, chớ không phải do những Thánh giáo mà nó có sứ mạng truyền bá, bởi
chúng tôi há cần nhắc lại luôn luôn những Thánh giáo ấy, một lý tưởng hòa bình
và tình yêu huynh đệ.
Giống như các tôn giáo
hiện hữu, Đạo Cao Đài cũng có những kẻ giả tu (không thành tín sùng đạo) và
những tín đồ còn thiếu đức tin để chống lại những cám dỗ của các Tà Thần. Đó là
những phần tử bất hảo làm hoen ố tôn giáo mà họ đang theo và họ sẽ bị loại ra
hoàn toàn.
Ngũ Giới cấm
1 . Không giết hại các sinh vật (vì chúng đều có Sanh hồn do Thượng Đế ban
cho);
2 . Không gian tham
(để tránh khỏi sa đọa vào vật chất vì nhu cầu sở hữu và thống trị).
Chính sự tiến bộ của xã hội hiện nay mà
tất cả dường như khêu gợi lòng kiêu ngạo và thèm khát giàu có;
3 . Không dùng cao lương
mỹ vị :
- Không ăn thịt thú vật
(phải ăn chay).
- Không uống rượu (vì nó
làm hại thể xác và chơn thần).
“ Tác dụng độc hại của
rượu lên chơn thần :
“ Chơn thần nhập vào thể
xác và bao bọc thể xác bởi khí thể của nó. Trung tâm sinh hoạt của nó ở tại óc
và trung tâm linh khí của nó ở tại Nê huờn cung. (Chính tại trung tâm Nê huờn
cung nầy mà Hộ Pháp đến gìn giữ chơn linh của người tu luyện cho đến khi đắc
đạo).
“ Nay, tác dụng kích thích
của rượu lan lên tận óc, làm tụ máu trong não, gây ra những xáo trộn trong chơn
thần, thiệt hại đến đời sống người luyện
đạo, phá vỡ sự hòa hiệp huyền bí (của Khí và Thần) đã được thiết lập nơi người
tín đồ. Hơn nữa, trong lúc loạn thần ấy, để cửa mở trống (trung tâm linh khí)
cho Tà Thần xâm nhập chiếm đoạt thể xác, thi hành quyền lực trên thể xác, xúi
giục thể xác gây ra những hành động đáng trách, có thể dẫn đến sự sa đọa vào
địa ngục. Cho nên, Đức Chí Tôn chính thức cấm chúng ta uống rượu.”
4 . Không tà dâm (việc nầy đưa chúng ta vào nghiệp
ác).
5 . Không phạm tội bằng lời nói :
“ Sự khải thị dạy cho
chúng ta biết rằng Thượng Đế đã đặt định một chơn linh hướng dẫn và gìn giữ cái
mạng sống của con người. Cái chơn linh ấy rất vô tư, có sứ mạng không ngừng
liên lạc với các Đấng trọn lành nơi hệ thống thượng đẳng (Ngọc Hư Cung) để
trình bày trước Tòa Phán xét một bản báo cáo chi tiết về tất cả hành động tốt
xấu. Đó là bản báo cáo tất cả việc làm của con người, gồm những công đức và tội
lỗi, không thể tránh khỏi bị xử trí bởi luật Quả báo luân hồi. Hơn nữa, chơn
linh ấy được giao phó gìn giữ chúng ta, mà còn có sứ mạng dạy bảo khuyên nhủ chúng
ta. Trong ngôn ngữ nghèo nàn và thiếu thốn của con người, người ta gọi chơn
linh ấy là Lương tâm. Nay, trước khi chúng ta tìm cách lừa dối kẻ khác bằng
những lời nói dối, chúng ta đã lừa dối Lương tâm của chúng ta, nghĩa là lừa dối
chơn linh ấy.
“Chơn linh ấy ghi chép
không những tất cả việc làm mà còn tất cả lời nói của chúng ta, cả khi chưa
thực hành. Bởi vì, dưới mắt của các Đấng trong Tòa Phán xét, những tội lỗi của
lời nói cũng đáng bị trừng phạt như lúc hành động.
“ Như vậy, chúng ta cần
phải thật cẩn thận trong lời nói cũng như trong hành động.”
Thánh giáo Pháp văn
Những Thánh giáo Pháp văn
thường được tiếp nhận bởi các đồng tử của Đạo Cao Đài do các Đấng ban ra như :
Allan Kardec, Léon Denis, Camille Flammarion, Descartes, Jeanne d’Arc, Chateaubriand,
vv . . và nhứt là Victor Hugo
và gia đình Victor Hugo.
Nhiều vị
lãnh đạo trong Đạo Cao Đài, là người VN hiện nay, do sự tái kiếp của nhiều người
trong gia đình Hugo. Những việc kỳ lạ làm cho người ta tin tưởng điều đó. Trong một số ít
Thánh Thất, có treo hình của Victor Hugo.
Sự đầu thai chuyển kiếp trong Đạo Cao Đài
Liên quan với Phật giáo,
Lão giáo và Khổng giáo, và tôi tin tưởng có thể xác quyết mà không sợ bị buộc
tội : với giáo lý của Kardec (Allan Kardec được xem là một vị Thần linh tôn
giáo), Đạo Cao Đài tin vào thuyết Nhân Quả và Luân Hồi, hệ quả của nó. Người
tín đồ Cao Đài thẳng thắn tuyên bố rằng, không mới lạ gì về điểm nầy.
Tất cả sự chấp ý (tư
tưởng, lời nói hay việc làm) là một cái Nhân, sẽ mang lại cái Quả :
Cái Nhân gắn chặt với cái
Quả, Quả là sự biến thái cách nào đó của Nhân, là sự giải thích cụ thể của
Nhân.
Sự giải thích ấy chính xác
đến nỗi chỉ cần xem xét tỉ mỉ kiếp đầu thai hiện tại của một thực thể, đủ để
chỉ cho chúng ta biết cùng một lúc kiếp quá khứ và kiếp tương lai của nó. Kiếp
đầu thai hiện tại của một thực thể với sự xen kẽ những nỗi vui buồn được xác
định bởi những việc làm mà họ đã hoàn thành trong kiếp sống trước. Cũng vậy,
những việc làm trong kiếp hiện tại xác định nguyên nhân tác thành của kiếp lai
sinh.
Cái Quả có thể được tách
ra khỏi Nhân trong một thời gian lâu hay mau. Nếu khoảng cách đó ngắn, cái Quả
đến tức khắc và kẻ có tội thấy ngay hình phạt trước mắt.
Nếu khoảng cách đó dài, đó
là vì kẻ tội lỗi còn được hưởng một thời gian nữa cái Quả tốt của những việc
làm tốt của nó trong những kiếp trước xa xưa hay kế cận còn kéo dài.
Nhưng, ngay sau khi sự
miễn dịch vô hình ấy chấm dứt thì luật Nhân Quả liền thể hiện đầy đủ. Trong
nhiều trường hợp, sự suy sụp diễn ra nhanh đến chóng mặt, giải thích như thế về
sự suy tàn của một số gia đình như đã nói ở trên. (Trích trong tạp chí La Revue
Caodaiste, Tháng 3, số 33).
Tự do ý chí của con người
bị giới hạn bởi cái Quả nghiệp của kiếp trước. Người tín đồ Cao Đài quả quyết
rằng, chính mình tạo ra số phận của mình. Việc hành thiện giúp cho thực thể tự
cổi bỏ dần dần cái nghiệp quả của nó.
Ngài Ngô Văn Chiêu, tín đồ
đầu tiên của Đạo Cao Đài mới qui vị gần đây, nói : “Để tự biết mình, người môn
đệ phải tự chúc mình những nỗi khổ đau.”
Đạo Cao Đài còn tin tưởng rằng,
sự xuất hiện của một sắc dân mới, cũng như
giáo sư Pietro Ubaldi (29-4-1933)
tin rằng, loài người tương lai sẽ là Thần thông nhơn, một mẫu mới của sinh vật,
như những người bạn Thông thiên học của chúng ta đã nhận thấy mẫu người mới
đang hình thành :
“ Kinh nghiệm chứng tỏ
rằng, mỗi lần giáng trần của Đấng Cứu Thế, Ngài mang tên gọi là : Lão Tử, Thích
Ca hay Jésus, loài người như được đánh thức từ cơn mê. Một luồng sức mạnh huyền
bí lưu thông khắp nơi, giúp con người hiểu được những điều mầu nhiệm mà đến lúc
đó họ vẫn còn lờ mờ, sự khai mở đột ngột và mầu nhiệm của một vài năng khiếu
như : trực giác, ký ức, trí thông minh, huệ nhãn, cho phép người tín đồ đạt tới
Đạo, từ đấy mở rộng cửa đối với họ.
Tiếp nhận được linh khí
của vũ trụ, chỉ đến gần trái đất sau hàng ngàn thế kỷ, người tín đồ hiểu một
cách dễ dàng những Thánh giáo và để đốt
giai đoạn, một ngày nào đó, người tín đồ sẽ được đến gần và nhập vào Thượng Đế.
“ Kể từ khi xuất hiện Đạo
Cao Đài, mà Đức Chí Tôn là Giáo chủ, những hiện tượng thuộc loại nói trên, được
loan báo chút ít khắp Nam Kỳ. Điều ngạc nhiên hơn hết là việc ăn chay trường
thực hiện không khó khăn bởi những tín đồ nam nữ ở mọi lứa tuổi. Người ta thấy
những đứa trẻ 4 hay 5 tuổi không chịu
nổi khi thấy dĩa cá hay thịt. Người ta thấy những đứa trẻ 13 hay 14 tuổi khước
từ ăn mặn để chỉ ăn toàn rau cải và chỉ ăn một lần trong mỗi ngày, vào lúc giữa
trưa (ăn ngọ). Người ta cũng thấy những người chỉ ăn toàn là trái cây. Các sự
kiện nầy của một đẳng cấp mới, làm ngạc nhiên những tu sĩ Phật giáo mà chính họ
thú nhận rằng, trong số họ chỉ có một số
ít người là giữ được trường chay.
“ Kế đó, đến sự phát triển
bất ngờ của vài năng khiếu như : ký ức, sự thông minh, trực giác nơi những
người mà họ vốn chưa bao giờ tiếp thu một kiến thức nào.”
Tạp chí La Revue Caodaiste
từ khi sáng lập, đã loan báo một vài sự kiện về đầu thai chuyển kiếp ở Việt
Nam. Chúng ta vui mừng được thấy những huynh đệ của Đạo Cao Đài đã thừa nhận
những cuộc điều tra và kiểm soát độ chính xác khoa học cần thiết ở Tây phương
mà nó cần những bằng chứng cụ thể hơn là những sự làm chứng về đạo đức.
Những bằng chứng ấy đem
chúng ta đến cái điểm lợi ích lớn lao : một sự kiện tái sinh được kiểm tra tỉ
mỉ đã đánh đổ ngay những sự chống đối quen thuộc vốn đã nghe cả trăm lần chống
đối sự tái sinh (đầu thai). Tạp chí La Revue Caodaiste đi theo con đường đó và
chúng tôi khen ngợi họ.
Đạo Cao Đài nhắc lại, mỗi người của chúng ta, trước khi đi tái
sinh, phải ăn cháo lú (loại cháo làm quên hết dĩ vãng). Nếu người nào ăn nhiều
cháo ấy (khi người ấy có nhiều tội lỗi và nên quên nhiều), nó không nhớ lại
được tiền kiếp của nó. Nếu người nào ăn ít cháo lú (khi người ấy đến một của những kiếp tái sinh gần đây và nó
không hổ thẹn về những lỗi lầm trầm trọng), bằng phương pháp hồi quang phản
chiếu, bằng trực giác, bằng sự phát huệ, nó sẽ nhớ lại những kỷ niệm về những
kiếp tái sinh trước đây.
Nhưng, đó là là khả năng
thiên phú của một người ưu tú về thiền hay những bậc hiền triết khiêm tốn và
trầm lặng mà người đời không biết đến họ.
Sự xác nhận ấy được chứng
thực, và chúng tôi dám nói rằng : Chúng tôi thích những tài liệu được thiết lập
bởi phương pháp thực nghiệm.
Kết luận :
Thời đại của chúng ta đang
phá sản, hỗn độn, khao khát giàu có, hận thù, vui lòng nói đến sự xem xét lại
thuế khóa, xem xét lại các hiệp ước, các đường biên giới, quan thuế, vv . .
. Nhưng họ lại quên xem xét lại cái mà
người ta ít nói đến là cái chìa khóa của tất cả mọi sự xét lại : Chúng ta có
nên bắt đầu bằng sự xem xét lại Lương tâm không ?
Chính vì Đạo Cao Đài hiểu
rõ sự cần thiết đó và trù tính xem xét lại Lương tâm mà tôn giáo nầy đã gặp
phải sự chống đối của bao thế lực hắc ám tại Á châu : Tổng hợp mạnh mẽ các tôn
giáo ở Á châu, làm gạch nối với Thiên Chúa giáo, tập hợp sự kiện tâm linh và
Thần linh làm nền tảng cho thuyết duy tâm hiện đại của Tây phương; kêu gọi lòng
thương yêu đến Vô Danh, Vô Cực, đến nền hòa bình thế giới và đại đồng huynh đệ
các dân tộc, vĩnh phúc nơi Đấng Cao Đài, vĩnh phúc cho các anh, tín đồ Đạo Cao
Đài, những người anh em xa xôi của nước Việt Nam, mà chúng tôi đã tiếp nhận
được và hôm nay xin cảm tạ lời giáo huấn và bài học hay.
Châu Âu xưa cũ có dám chấp
nhận sự đảo lộn giá trị mà thời đại mới
đòi hỏi không ?
Chúng tôi tin là có, và do
đó, chúng tôi nói lời cảm tạ đối với các tín hữu Cao Đài ở Đông Dương.
ĐẠO CAO ĐÀI
trong các Hội Nghị Quốc Tế
Chúng tôi được Tòa Thánh
Tây Ninh (Nam Việt Nam) ủy nhiệm làm đại diện Đạo Cao Đài trong các Hội nghị
quốc tế về tôn giáo.
1 . Hội nghị quốc tế Thần linh học Barcelone (1934)
Người ta đọc trong tạp chí
La Revue Spirite (số tháng 10 - 1934, trang 505) trong một loạt các nguyện vọng
được toàn hội chấp thuận :
“ Mục thứ 8 : Phong trào
Cao Đài : Do đề nghị của ông Gabriel Gobron, Tiếp Dẫn Đạo Nhơn tại nước Pháp
của Đạo Cao Đài (hay Phật giáo canh tân, hay Thần linh học VN), Hội nghị quốc
tế Thần linh học lần thứ 5 họp ở Barcelone (từ ngày 1 đến 10-9-1934) thỉnh cầu
rất cung kính Chánh phủ Pháp vui lòng nhớ lại các lời hứa long trọng vào tháng
3 năm 1933 tại Quốc Hội Pháp, của Thủ Tướng Sarraut, lúc ông là Bộ Trưởng Thuộc
địa, thiết lập với ân huệ cho những tín đồ Cao Đài một qui chế cũng rộng rãi
như qui chế được hưởng bởi những người theo Thiên Chúa giáo hay các tín đồ Phật
giáo trong các nước của Liên bang Đông Dương.”
2 . Hội Nghị thế giới về tôn giáo ở Luân đôn (1936)
Báo Le Cyne (ngày
20-9-1936) loan tin :
“ Tại Hội nghị Quốc tế về
Tôn giáo tổ chức ở Luân
đôn, dưới sự chủ tọa của
Ngài Francis Younghusband, nơi đó ông Gabriel Gobron, Tiếp Dẫn Đạo Nhơn tại
nước Pháp của Đạo Cao Đài, tham dự theo lời mời của Tòa Thánh Tây Ninh, Đạo Cao
Đài được thừa nhận là tôn giáo khoan dung nhứt thế giới. Trước đông đảo hội
viên gồm đại diện của tất cả tôn giáo lớn trên thế giới và các đại diện báo chí
quốc tế, đại diện Cao Đài tại Pháp tuyên bố : “ Đạo Cao Đài là một thực nghiệm
về sự hòa hợp các chủng tộc và các sắc dân, mà quí vị hội họp nơi đây là vì mục
tiêu ấy. Đạo Cao Đài hay Phật giáo canh tân
chắc chắn là một thực nghiệm sống của sự kết hợp và phục nhứt các tôn
giáo.” Nhiều tràng pháo tay nhiệt liệt
hoan nghinh câu kết luận ấy.
3 . Hội Nghị Thần linh học thế giới ở Glasgow
(1937)
Nhựt báo L’Annam nouveau (14-11-1937) loan tin
:
“ Do đề nghị của ông Gabriel Gobron, Tiếp Dẫn
Đạo Nhơn tại Pháp của Đạo Cao Đài hay Thần linh học VN, Hội nghị Thần linh học
thế giới lần thứ 6 họp ở Glasgow (từ ngày 3 đến 10-9-1937), sau Hội nghị Thần
linh học thế giới lần thứ 5 tại Barcelone, nêu ra nguyện vọng là những người theo Thần linh
học VN trong các nước của Liên bang Đông Dương
được hưởng những tự do tín ngưỡng và thờ cúng như những người VN theo
Thiên Chúa giáo hay đạo Tin Lành, dầu họ là dân thuộc địa, dân bảo hộ, dân lai
hay người ngoại quốc.
“ Nguyện vọng nêu ra trong
Hội nghị Thần linh học quốc tế ở Baecelone đã mở ra thời kỳ khá rộng rãi cho
các tín đồ Cao Đài hay Thần linh học VN”.
Nguyện vọng nầy được trình
bày và bàn cãi trong bộ phận triết học của Hội nghị, được nhìn nhận bởi sự hoan
nghinh trong buổi hội họp dân chúng tổ chức tại Phòng Triển lãm mỹ thuật
McLellan ngày 9-9-1937.
4 . Hội nghị thế giới về Tín ngưỡng tại Ba-lê
(1939)
Tóm tắt bài tường thuật
của tạp chí La Revue Spirite (Tạp chí Thần linh học) (Ba-lê, 8 - 9):
“ Hội nghị thế giới về Tín
ngưỡng đã được tổ chức trước đây ở Luân đôn, Oxford, Cambridge, năm nay tổ chức
tại Ba-lê. Cộng sự viên của chúng ta là ông Gabriel Gobron, được ủy nhiệm bởi
các tín đồ Cao Đài hay Phật giáo canh tân ở Đông Dương, đến tham dự.
Những lời trách cứ mà ông
đã đưa ra trong Hội Nghị tại Luân đôn có thể được lập lại nơi đây và hơn thế
nữa : Những người tổ chức, hầu hết là người Anh, chỉ quan tâm đến các tôn giáo
xưa có một quá khứ lâu dài và phong phú (lời phát biểu của ông Lacombe ngày
10-7-1939) và như vậy là đặt ra ngoài, các tôn giáo mới, những giáo lý mới và
hơn nữa tôn giáo tổng hợp như Đạo Cao Đài có chủ trương dung hợp cơ bản những
tín đồ Phật giáo, Công giáo, Lão giáo, Nho giáo, Hồi giáo, vv. . .
Vô ích để nói rằng Thần
linh học, Thông Thiên học, Nhân loại học, vv . . . đều bị bỏ ra ngoài Hội Nghị
nầy, chỉ tìm kiếm sự hợp tác trong “tôn kính” của những tôn giáo lớn và không
bao giờ có sự dung hợp cơ bản hay tổng hợp.
Không có một so sánh nào
về sự cao trọng của các tôn giáo được tha thứ. Giáo hội Công giáo, tuy chánh
thức vắng mặt, nhưng được đại diện rộng rãi (Giáo sư Maritain, ông Lacombe, vv.
. .) và trong tất cả các ngày, Công giáo đều nhận được sự tôn kính.
Hàng trăm người, phần
nhiều là dân anglo-saxon, - sĩ quan, viên chức, giáo sư, quí tộc, trưởng giả -
tham dự các ngày Công giáo, Do Thái giáo, Phật giáo, Tin lành, Hồi giáo, Ấn
giáo, họ xen vào các cuộc tranh luận, đôi khi ngoài các đề tài nêu ra : Làm thế
nào ngự trị tinh thần huynh đệ trên thế giới bởi sự tụ hội các tôn giáo ?
“ Sự bảo trợ chánh thức
ban cho Hội Nghị (ông Champetier de Ribes và ông Georges Mandel) sự tiếp nhận
Hội Nghị tại trường đại học Sorbonne bởi ông Viện Trưởng Roussy, với sự tham dự
của các thuộc địa Pháp (một vị tướng ở Tunis, một Tỉnh trưởng ở Syrie, vv . .
.) một “Ủy ban Pháp” làm tăng uy thế của
các buổi thảo luận long trọng tại Giảng đường Richelieu từ ngày 2 đến 11-7-1939.
“ Ưu điểm của Hội Nghị -
ngoài những giới hạn hẹp hòi mà người ta qui định và những dự phòng chánh đáng
- là kêu lên những quyền của con người, mà hiện thời bị chà đạp trong tất cả các chế độ độc tài.
“ Một nguyện vọng là kêu
gọi các nhà độc tài nên nhân đạo hơn nữa, được Hội Nghị chấp nhận và vấn đề
người tị nạn phải được ghi vào nghị trình của Hội Nghị sắp tới tổ chức ở Hòa-lan. Một lời kêu gọi gởi đến
các Giáo hội chánh thức được đưa ra.
“ Những khách đến viếng
thăm điện Versailles, các viện bảo tàng
Ba-lê, các trung tâm trí thức, Thánh đường Hồi giáo, nơi đó nhân phẩm có tính
cách của dân Ba-lê đón nhận một cách lịch sự các Hội viên, vv. . . đã theo dõi
hội tập thường ngày. Quả thật, người ta nói nhiều nhưng người ta cũng hành động
: một Hội nghị như thế là một sự kiện đáng ghi nhớ. Người ta muốn tuyên bố nó
quan trọng hơn cả Hội nghị Quốc liên, tiếp theo một trong những tiệc trà qui tụ
nhiều Hội viên mà một ngày nào đó khơi lên ngọn lửa của những tân tín đồ về lý
tưởng tôn giáo. “
Báo La Vérité ở Nam Vang,
nơi đó có trụ sở của Hội Thánh Ngoại giáo Đạo Cao Đài, có tường thuật gần giống
như trên (ngày 26-7-1939) : Đạo Cao Đài trong Hội Nghị các tôn giáo tại Ba-lê
(trang 1 và 5) :
“ Đạo Cao Đài hay Phật
giáo canh tân đã được giới thiệu vào năm nay trong Hội Nghị các tôn giáo tại
Ba-lê (từ ngày 3 đến 11 tháng 7) bởi ông Gabriel Gobron, Tiếp Dẫn Đạo Nhơn tại
Pháp của Đạo Cao Đài, ông gặp lại các nhân vật lãnh đạo mà ông đã quen biết tại
Luân đôn vào năm 1936, Ngài Francis Younghusband là chủ tọa và ông Arthur
Jackman làm thơ ký.
“ Chánh phủ Pháp đã tổ
chức và bảo trợ Hội Nghị các tôn giáo, chính các ông Georges Mandel, Bộ Trưởng
Bộ Thuộc địa; ông Champetier de Ribes, Bộ Trưởng Bộ trợ cấp; ông Viện trưởng
Viện Đại học Ba-lê, Bác sĩ Roussy, đã cung cấp Giảng đường rộng lớn Richlieu
của Đại học Sorbonne làm nơi hội họp cho Hội Nghị.
Một Ủy ban Pháp, dưới
quyền của Giáo sư Louis Massignon, gồm nhiều nhân vật : bà De
Coral-Rémusat, ông Jean Herbert, bà De Margerie, công chúa A. Murat, ông De
Traz, ông Lacombe, giáo sư Daniel Rops, vv . . . điều khiển các cuộc thảo luận,
tập trung vào đề tài căn bản : Làm thế nào mở mang tinh thần hợp tác huynh đệ
trên thế giới bởi các tôn giáo ?
“ Chung quanh vấn đề đặt
ra nầy, người ta chẳng những ghi nhận các ngày Công giáo, Tin lành, Ấn giáo,
Hồi giáo, Phật giáo, Do Thái giáo, vv . . . tùy theo diễn giả chánh thức thuộc
vào một trong những tín điều nào.
Như thế, thứ ba ngày 4
tháng 7 là ngày Công giáo : Giáo hội Công giáo chánh thức vắng mặt, không tham
dự các công việc của Hội nghị, nhưng Giáo sư Jacques Maritain, ông Lacombe và
vài người Công giáo khác đóng vai trò hàng đầu trong tuần lễ Hội nghị. Giáo hội
Công giáo vô hình nhưng hiện diện.
“ Nói thật ra thì tầm vóc
của Hội Nghị không lớn lắm, cũng không quốc tế như người ta mong ước. Điều nầy
do vài hạn chế đặt ra cho các Hội viên :
1 . Không một tôn giáo nào
được bày tỏ ưu điểm của mình để thu hút tín đồ của tôn giáo khác.
2 . Không có vấn đề thống nhứt hay dung hợp các tôn
giáo, nhưng chỉ có sự hợp tác giữa các tôn giáo khác nhau đã bị chia rẽ từ
trước. Một tôn giáo thống nhứt tổng hợp như Đạo Cao Đài cảm thấy khó chịu trong
Hội Nghị; cũng thế, ông Tiếp Dẫn Đạo Nhơn tại Pháp tuyên bố với ông Olivier
Lacombe, Phó Chủ tịch Ủy ban Pháp, rằng ông ta là người “tà giáo” duy nhứt
trong Hội nghị.
3 . Tiến trình của Hội nghị, theo nguyên tắc, được
dành cho các tôn giáo lớn và xưa chứng tỏ sự lớn mạnh của họ bởi quá khứ lâu
dài. (Lời nói của ông Lacombe ngày 1-7-1939).
“ Ngài Francis
Younghusband lúc bấy giờ tuyên bố với ông Gabriel Gobron rằng ông Gobron là
người được trọng đãi, được tự do phát biểu và bàn cãi như tất cả mọi người, sau
khi ông trình ủy nhiệm thư của cấp thẩm quyền Đạo Cao Đài với Phòng thư ký ở
trường Sorbonne.
“ Ông Georges Mandel, Bộ
Trưởng Thuộc địa, xác nhận sự tham dự của các phần tử của Đế quốc Pháp tham gia
vào các công việc và tranh luận nơi Hội nghị. Do đó, tướng Hasan Husny
Abdelwhab ở Tunis một Tùy viên của Cao Ủy Phủ của Syrie, đã được lên trình bày về Hồi giáo.
Trái lại, ông Tiếp Dẫn Đạo
Nhơn tại Pháp của chúng ta không gặp các phần tử Pháp ở Á châu; Ấn giáo và Phật giáo chỉ được
đại diện bởi những người Anh : Tỳ Khưu Thittila (Tu viện Rangoon), Giáo sư
Dasgupta (Calcutta), vv…
“ Mỗi ngày, ở Ba-lê cũng
như ở Luân đôn năm 1936, có một bài thuyết trình vào buổi sáng, kế đó là tranh
luận vào
buổi chiều, sau đó thì đi
viếng thăm các cảnh lạ (Điện Versailles, các Viện Bảo tàng, vv. . .) và đến các
trung tâm trí thức của Ba-lê (Viện Văn minh Ấn độ, Hồi giáo, Hội Liên hiệp Pháp
Anh, vv. . .).
“ Ông Tiếp Dẫn Đạo Nhơn
tại Pháp của chúng ta đã phê phán tổ chức Hội nghị ở Luân đôn, nơi đó nhiều bậc
trí thức đơn độc, không đại diện cho ai cả (và đôi khi có một chút tự kiêu), đã
chiếm diễn đàn trong 1 hoặc 2 giờ.
“ Nay thì Hội nghị ở Ba-lê
dành cho những đại diện của các cộng đồng, theo đúng từ ngữ của qui chế Hội
nghị tại Sorbonne. Như thế, các người không chuyên nghiệp và tài tử
phải tránh ra để nhường chỗ cho những đại danh như Giáo sư Jacques
Maritain (Viện Công giáo Ba-lê), Giáo sư Dasgupta (Ấn giáo), Bác sĩ Sié (Đại học Nam kinh), tướng Hasan Husny
Abdelwahab, Tử tước Samuel (Cựu Cao ủy ở Palestine), Tỳ khưu Thittila (Tu viện
Rangoon), Giáo sư Hauter (Đại học Tin lành Strasbourg), vv. . .
“ Thứ ba, ngày 11 thì chấm
dứt các công việc và tranh luận trong tình huynh đệ lịch sự nhứt. Họ chia tay
với sự bịn rịn và đau lòng, sau khi biểu quyết những nguyện vọng, các giải
pháp, xem xét các dự án, các cải thiện, quyết định địa điểm cho Hội nghị sắp
tới ở Hòa Lan, vv. . .
“ Trong số rất nhiều sự
việc thú vị, đáng chú ý là nguyện vọng yêu cầu các nhà độc tài cư xử nhân đạo
hơn với dân chúng; những lời khen ngợi về công trình hòa bình của ông
Chamberlain; lời cảm tạ đối với nhà cầm quyền Pháp đã đối đãi tốt đẹp với các
tôn giáo mà không cần chứng minh, khả năng chọn
Strasbourg, Jérusalem, Genève, vv . . . làm nơi Hội nghị sắp tới; sự kêu
gọi các Giáo hội nên cho phổ biến các công trình của Hội nghị mà một diễn giả
đã nói rằng các chánh trị gia và những người cổ súy họ. Vấn đề người tỵ
nạn được đặt ra cho năm tới.
“ Ủy ban Pháp quyết định
tiếp tục tại Ba-lê công việc làm cho các tôn giáo lớn xích lại gần nhau hơn và
hiểu biết nhau hơn. Nhiều Hiệp hội liên tôn được chú ý trong thủ đô, cung cấp
cho các Hội viên thích tham dự các cuộc hội họp và đóng góp các cố gắng.
Từ đây Hội nghị sẽ thay
thế Hội Quốc liên, đã bị đả phá bởi “ Chúng tôi nghĩ rằng, không bao lâu nữa,
Đạo Cao Đài sẽ có vai tuồng quan trọng bởi cái gương mẫu sống động của nó,
trong các Hội nghị quốc tế về tôn giáo.”
CÁC VỊ GIÁO TÔNG
của Đạo Cao Đài
Tờ báo Le Populaire [Bình
Dân] (xuất bản tại Sài Gòn ngày 18-11-1935) loan tin : Ở Tây Ninh, Ngài Phạm
Công Tắc kế vị Ngài Lê Văn Trung và trở thành Giáo Tông của Đạo Cao Đài :
“ Nhơn dịp lễ kỷ niệm ngày
mất của Ngài Lê Văn Trung, Giáo Tông của Đạo Cao Đài (*), Tòa Thánh Tây
Ninh tổ chức đại lễ trong ba ngày : 8, 9
và 10 tháng 11 vừa qua, có hơn 5 ngàn tín đồ dự lễ.
“ Một Đại hội gồm : Hội
Nhơn Sanh và Hội Thánh được tổ chức vào hai ngày 11 và 12 tháng 11, sau khi
chấm dứt các buổi lễ, để giải quyết vấn đề khó khăn là việc kế vị Ngài Lê Văn
Trung.
“ Hội Nhơn Sanh và Hội
Thánh đồng thanh tín nhiệm giao chức vụ nặng nề nầy cho Đức Hộ Pháp Phạm Công
Tắc. Tất cả kiến nghị tín nhiệm đều được Đại hội biểu quyết đồng ý.
“ Như thế, một vấn đề gây
ra sự chú ý nhiều lần của công luận đã được giải quyết đúng qui tắc.
“ Chúng tôi mong rằng,
dưới quyền lãnh đạo của vị Giáo Tông mới, Đạo Cao Đài sẽ tiến bước êm đềm.
(*) Chú thích của Dịch giả
: Gọi Ngài Lê Văn Trung là Quyền Giáo Tông (Pape intérimaire) thì đúng hơn, vì
Ngài chỉ nắm quyền Giáo Tông hữu hình tại thế. Giáo Tông chánh thức của Đạo Cao
Đài là Đức Lý Thái Bạch, nắm cả hai quyền : vô vi và hữu hình.
Tờ báo còn thông báo các
buổi lễ :
“ Nhơn dịp lễ Kỷ niệm ngày
mất của Ngài Lê Văn Trung, Quyền Giáo Tông của Đạo Cao Đài, các cuộc lễ lớn
diễn ra trong các ngày : 8, 9, 10 và 11 tháng 11 tại Tòa Thánh Tây Ninh. Đây
là chương trình các buổi lễ :
“ Ngày 8 tháng 11, lúc 14
giờ : Đại lễ mãn tang tại Giáo Tông Đường.
“ Ngày 9 tháng 11, lúc 19
giờ : Thỉnh linh vị vào Đền Thánh; 20 giờ : Cúng tế.
“ Ngày 10 tháng 11, lúc 19
giờ : Thỉnh linh vị ra Đại Đồng Xã.
“ Ngày 11 tháng 11, lúc 6
giờ : Lễ Cúng tế trước Cửu Trùng Thiên. Điếu văn của các Chức sắc Đại Thiên
phong.”
Nhơn dịp Lễ Kỷ niệm Khai Đạo lần thứ 10, tờ
báo La Presse indochinoise [Báo chí Đông Dương] (ngày 3-9-1936) nhắc lại cho
công chúng Đông Dương biết rằng, Đạo Cao Đài hay là Phật giáo canh tân :
“ Đạo Cao Đài, một Tân tôn
giáo phát sanh tại Đông Dương vào năm 1926, đã ban cho những người được khai
tâm đầu tiên những bài Thánh giáo của Đức Chí Tôn, Đấng Cao Đài, dưới hình thức
là những thông điệp huyền bí mà các đồng tử đã nhận được một cách thận trọng để
lưu truyền lại cho đời sau.
“ Vật làm thông công môi
giới của Thần linh học cho phép tiếp nhận nhiều thông điệp phát ra từ các bậc
đại hiền triết của thời cổ, từ cõi vô hình, giáng điển xuống Tòa Thánh Tây Ninh
(Nam Kỳ) một cách đều đặng.
“ Các tín đồ của Đạo Cao
Đài càng lúc càng nhiều, được dạy cho biết các kiến thức về giáo lý và luật
pháp của Ba Đấng Giáo chủ : Đức Phật
Thích Ca, Lão Tử, Khổng Tử.
“ Những điều giáo huấn
tổng quát của Phật giáo là : không sát sanh, không trộm cướp, không muốn vợ của người khác, không làm chứng dối,
không uống rượu. Phật giáo còn tiến rất xa
trong việc tìm đến sự toàn thiện, vì Phật dạy
thương yêu kẻ thù, lời giáo huấn mà phương Tây của chúng ta xem như là
một chuyện buồn cười, bởi vì nó đem đến một cảnh tượng đau buồn của lòng thù
hận, của sự hung dữ, của sự trả thù mà lịch sử đã ghi lại.
“ Lão giáo mà giáo lý lấy
trọn trong sách Đạo Đức Kinh, khai triển song song đến các tư tưởng triết lý tuyệt diệu của Thiên Chúa
giáo, mặc dù Lão giáo xuất hiện trước Thiên Chúa giáo gần 600 năm. Lão giáo dạy
tôn thờ sự thật và giữ gìn đức tánh. Điều nầy chứng tỏ rằng người ta có thể gặp
nơi các quốc gia (Á đông) xem như còn mọi rợ đối với một Âu châu già nua của
chúng ta, sự thực hành những câu phương ngôn dịu hiền và nhân từ, cốt yếu giữ
gìn sự hòa hợp và lòng lương thiện giữa loài người.
“ Nho giáo (Khổng giáo) mà
những lời giáo huấn không phản đối tinh thần khoa học tân thời của chúng ta,
luôn luôn tỏ ra lo âu là muốn nâng cao nhơn loại lên trên các thú tánh bằng
cách mở mang phát triển các phẩm chất tốt đẹp, tạo ra một tinh hoa tinh thần và
trí thức, để dẫn dắt đến hạnh phúc cho những người bất lực, dốt nát, bởi họ
thiếu các yếu tố ban đầu về sự thông minh, lý trí và hiểu biết.
“ Giáo lý của Ba Đấng Giáo
chủ thêm vào tôn giáo lòng bác ái và nhân từ của Đấng Christ, sự kính trọng
người chết và sự thờ cúng tổ tiên.
“ Tóm lại, Đạo Cao Đài là
bằng chứng của lòng khoan dung đại độ đối với tất cả các tôn giáo hiện hữu, bởi
vì nó bao gồm tất cả, nó tự cho mình có mục đích là chống lại tà giáo, gieo vào dân chúng lòng
thương yêu điều thiện và thương yêu
vạn vật của Thượng Đế,
thực hành đạo đức, học tập sự yêu mến công lý và sự nhẫn nhục, phát hiện về
luật quả báo các hành động của con người sau khi chết, sự tẩy trược tâm hồn.
“ Đối với tất cả lời chỉ dẫn, gởi đến cho :
“ Ngài Phạm Công Tắc, lãnh
đạo cao cấp của Đạo Cao Đài, Tòa Thánh Tây Ninh.
“ Ông Đặng Trung Chữ, Chủ
trưởng Hội Thánh Ngoại Giáo tại Nam Vang.
“ Ông Trần Quang Vinh, Phó
Chủ trưởng Hội Thánh Ngoại Giáo tại Nam Vang.
“ Bà Batrya (Trần Kim
Phụng), Giáo Sư, Chủ trưởng Nữ phái tại Nam Vang.
Hiệp Thiên Đài :
“ Ô Cao Đức Trọng, Tiếp
Đạo (đồng tử) tại Nam Vang.
Tại Âu Châu :
“ Ông Gabriel Gobron, Tiếp
Dẫn Đạo Nhơn tại nước Pháp của Phật giáo canh tân, được giải thưởng của Hàn Lâm
Viện Pháp, ở số 12 đường Thiers, Rethel (Ardennes), Pháp.
“ Thư từ quốc tế : tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng
Ý, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha.
Những đại diện khác :
“ Ông Charles, cựu Giám
đốc Sở Dân sự Đông dương, số 8 công trường P. -Royal, Ba-lê.
“ Ông Henri François, Văn khố thành phố Nantes
(Loire-Inférieure) Pháp.
“ Ông Gabriel Abadie, Giáo Hữu, Sở Tư pháp, Hà Nội.
“ Ông Delagarde, Lễ Sanh,
P.T.T. Hà Nội.
“ Ông Bùi Quế, Lễ Sanh,
làng An Cựu, thôn Nhi Tây, Huế, Việt Nam.
“ Ô. Mai Văn Nghĩa, Lễ
Sanh,130 đường Huế, Hà Nội
“ Nguyễn Văn Khỏe, Lễ
Sanh, Chánh Thơ ký Sở Thương chánh, vv . . .
Nhiều nhựt báo loan tin: “
Đại lễ của Đạo Cao Đài Kỷ niệm Đức Quyền Giáo Tông Lê Văn Trung” :
“ Tòa Thánh Cao Đài Tây
Ninh từ mấy ngày nay rất nhộn nhịp. Hàng ngàn tín đồ ráo riết làm việc để hoàn
thành các việc chuẩn bị lễ Kỷ niệm người quá cố cho xứng đáng.
Cuộc lễ bắt đầu từ thứ năm
ngày 26 tháng 11 lúc 19 giờ, kéo dài trong 3 ngày. Hội Thánh sẽ thiết lễ. Cũng
trong dịp nầy, sự tự do thờ cúng mà chủ nghĩa tự do của Chánh phủ Pháp được ban
cho tôn giáo. Tất cả địa phương của Đạo Cao Đài ở Đông Dương đều được kêu gọi
về Tòa Thánh dự lễ.
Một chương trình vĩ đại
được tiên liệu : Đốt đuốc, cộ hoa rực rỡ, pháo bông. Một đại lễ sắp diễn ra.
Người ta quả quyết rằng,
đây là cuộc lễ lớn nhứt từ khi lập Đạo Cao Đài.”
Tờ báo La Vérité [Sự thật]
(ngày 20-11-1936) báo cáo những sự việc vui vẻ bằng từ ngữ : “ Nơi Tòa Thánh
Cao Đài, 20 ngàn tín đồ làm lễ Kỷ niệm Khai Đạo lần thứ 10 và lễ mãn tang Đức
Quyền Giáo Tông Lê Văn Trung.”
“ Ngày 28 tháng 11, đặc
phái viên của chúng tôi gởi về : Từ tất cả các nơi ở Nam Kỳ, Cao Miên, cả vài
bộ tộc thiểu số (Mọi), hàng ngàn tín đồ đi đến Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh vào
các ngày nầy để dự lễ Đại Tường và tiếp theo là lễ mãn tang Đức Quyền Giáo Tông
Lê Văn Trung.
“ Đúng 2 năm, Đức Quyền
Giáo Tông của Đạo Cao Đài từ trần - dùng một từ ngữ tỏ ý tôn kính : qui Thiên.
“ Sự chia rẽ trong Đạo Cao
Đài thành hai phe lớn đối nghịch nhau sắp hoàn toàn tiêu hủy nhơn dịp bổ nhiệm
người kế vị. Nơi Thánh địa, Hội Thánh thận trọng chỉ định Ngài Phạm Công Tắc
vào chức vụ lãnh đạo tối cao tạm thời, nhưng không cho một danh hiệu chánh thức
của tôn giáo.
“ Còn ở Mỹ Tho, ông Nguyễn
Ngọc Tương được ban cho danh hiệu Giáo Tông bởi vài trăm tín đồ. Vị Giáo Tông
mới nầy được bổ nhiệm như thế, được hộ tống bởi một đám đông ủng hộ, đến Tòa
Thánh Tây Ninh để nhậm chức và cũng để tham dự lễ Đại Tường.
“ Cổng vào Tòa Thánh của
Đạo Cao Đài bị cấm, không cho vị đứng đầu chi phái Mỹ Tho vào, bởi vì chỉ có
nơi Thánh địa, lời nói chơn thật và thiêng liêng (của Đức Chí Tôn) truyền dạy
các Chức sắc cao cấp của Đạo do cơ bút của đồng tử. Phải chăng Đấng Cao Đài đã
chỉ định Ngài Phạm Công Tắc vào phẩm vị lãnh đạo tối cao của Đạo ?
“ Người ta hiểu rằng, từ đây, tại sao các vị
lãnh đạo Cao Đài tổ chức lễ Đại Tường huy hoàng hiếm có. Những cộ hoa đi diễn
hành trong tỉnh lỵ Tây Ninh không bị Tỉnh trưởng ngăn cấm. Chúng tôi nghĩ rằng,
sự ngăn cấm đó không chánh đáng, bởi vì tất cả đều diễn ra trong bình yên ở
khắp nơi. Cộ hoa, rước đuốc, pháo bông trong 3 ngày lễ làm tăng thêm sự vui
mừng của dân chúng. Ánh sáng đèn điện rực rỡ làm cho vùng Thánh địa có vẻ là
một thành phố nhỏ náo nhiệt.
“ Chúng tôi có gặp các vị
lãnh đạo cao cấp nhứt. Người đứng đầu hiện thời của Đạo mà chúng tôi trước đây
đã sát cánh cùng nhau trước khi cải sang Đạo Cao Đài, đã làm việc trong Sở Thương chánh, trong lúc đó,
người bạn thời niên thiếu của chúng tôi là Lê Thế Vĩnh, Trưởng ban Nghi lễ, đã
chiến đấu như là “Thanh niên Việt Nam” để cải thiện số phận của dân tộc Việt
Nam.
“ Chiều nay là lễ mãn tang
Đức Quyền Giáo Tông Lê Văn Trung, những bài diễn văn sẽ được đọc lên cho chúng
ta biết về tình hình hiện tại của nền Đạo Cao Đài, những khuynh hướng, những
khả năng và về tương lai của Đạo.
“ Người ta biết rằng, Đạo
Cao Đài phát sinh từ năm 1926, dưới sự
thúc giục của phong trào xây bàn
nhập cảng từ nước Pháp. Nhưng có điều quần chúng không biết là có một
người Pháp lai, độc giả trung thành của Léon Denis và Allan Kardec, đã bỏ tiền
túi ra để đi truyền bá những tư tưởng về
Thần linh học trong thuộc địa, việc nầy góp phần không ít vào sự phát triển
nhanh chóng lạ thường của nền Tân tôn giáo, đặt trên cùng một hàng Bốn Đấng
Giáo chủ : Khổng Tử, Lão Tử, Thích Ca và Jésus Christ. Chủ nghĩa tổng hợp lạ
thường nầy giải thích rõ hơn nữa sự thành công mau lẹ của phong trào bên cạnh
những người VN và cả người Cao Miên nữa.
“ Chánh phủ Pháp có thể lo
sợ trong một lúc nào đó về nền Tân tôn giáo phát sinh chậm trễ giữa thế kỷ 20
nầy, nhưng về sau, những nhà lãnh đạo tôn giáo của chúng ta được phép truyền
đạo nơi Bắc Kỳ, những phái bộ truyền giáo Cao Đài được đi Pháp, Trung hoa.
“ Sự biểu lộ hiện thời tại
Tây Ninh, phải chăng là điểm khởi đầu cho sự củng cố và bành trướng phong trào,
đã bị ngưng trệ trong suốt năm qua ?
“ Phải chăng các vị lãnh
đạo tôn giáo Cao Đài nuôi tham vọng trở thành những nhà lãnh đạo tinh thần của
một phần Viễn Đông nhờ vào sự phát triển của Đạo Cao Đài ?
“ Một tương lai không xa
sẽ cho chúng ta cái chìa khóa của những bí ẩn nầy.”
SROK - SAROU - (Đặc phái viên)
LỄ KHÁNH THÀNH
Thánh Thất Nam Vang
Lễ Khánh Thành long trọng
Thánh Thất Nam Vang được tổ chức vào thứ bảy, ngày 22 tháng 5 năm 1937, trong
đó bài diễn văn của Giáo Sư Thượng Vinh
Thanh, Phó Chủ trưởng Hội Thánh Ngoại Giáo của Đạo Cao Đài (Phật giáo canh
tân) là phần chánh. (Người ta tin rằng ông Vinh là François Hugo tái
kiếp).
Sau đây là vài đoạn trích
lục dài của bài diễn văn trên:
“ Khi Hội Thánh chỉ định
tôi mở lời hôm nay nhơn dịp chúng tôi sắp khánh thành Thánh Thất đầu tiên được
xây dựng trong thủ đô Vương quốc Cao Miên, đã từ lâu tôi ngần ngại nhận lãnh
cái danh dự đặc biệt nầy, sợ rằng không đủ sức cho một sứ mạng nhiều khó khăn
và tế nhị.
“ Phải cần có sự khẩn
khoản của tất cả các hiền huynh trong Hội Thánh, đặc biệt của vị niên trưởng,
Giáo Sư Thượng Bảy Thanh, là người đáng kính của chúng tôi, có công đầu trong
Hội Thánh Ngoại Giáo của Đạo Cao Đài hay Phật giáo canh tân, đã chỉ định tôi
xuất hiện hôm nay trước đông đảo quan khách dễ cảm kích và được chọn lựa.
“ Nói tiếng Pháp còn chưa
chắc chắn và nhất là không quen lên diễn đàn, tôi yêu cầu quí vị khoan hồng đối
với tôi.
“ … Xin quí Bà và quí Ông
tin rằng, trong ngôi nhà nầy, quí vị sẽ tìm được sự hoà bình và hòa hiệp, sự
khoan dung rộng rãi nhứt, ở đây không có một tiếng nói nào có tính
cách bất hòa được thốt ra,
tất cả mọi người nơi đây đều có bổn phận thương mến nhau như anh chị em ruột,
vâng theo một luật pháp duy nhứt của Thượng Đế, Đấng Tạo Hóa, Đại Từ Phụ của
tất cả, không phân biệt chủng tộc và quốc gia.
“ Chúng tôi chọn ngày
khánh thành Thánh Thất đầu tiên nơi đây là ngày Kỷ niệm thoát xác của một người
Pháp vĩ đại, một nhân vật vĩ đại : đó là Victor Hugo, mà từ năm 1927, Ngài là
Chưởng Đạo thiêng liêng đáng kính mến của chúng tôi. Chúng tôi muốn bày tỏ lòng biết ơn nước Pháp, nước đã
sanh ra một nhà thơ vĩ đại mà chúng ta đã học và yêu mến khi còn trên ghế nhà
trường Pháp, một nước Pháp anh hùng, hào phóng và nhân đạo.
“ Chính năm 1927, vị lãnh
đạo cao cấp của Đạo Cao Đài hiện nay, Ngài Phạm Công Tắc, đã đến xứ Cao Miên và
chơn linh Victor Hugo giáng đàn trước tiên nhờ việc xây bàn, kế đó là nhờ một
miếng ván nhỏ làm cơ và sau cùng là cây Ngọc cơ. Nhờ đó thiết lập được Hội
Thánh Ngoại Giáo của Đạo Cao Đài mà chơn linh Victor Hugo trở thành Chưởng Đạo
thiêng liêng của chúng tôi. Nhờ những
lời giáo huấn của Ngài, chúng tôi truyền bá giáo lý mới, trước tiên là trên
lãnh thổ Cao Miên, kế đó sang Pháp, rồi Lào, sau đó là Trung Kỳ và Bắc Kỳ.
“ Tiếp theo xin bày tỏ
lòng kính trọng đến những vị thường xuyên vận động nơi nước Pháp hay nơi Đông
Dương để binh vực Đạo Cao Đài như : Luật
sư Roger Laseaux, Luật sư Lortat Jacob, Thủ Tướng Albert Sarraut, các Thống sứ
Richome, Silvestre, Thibaudeau, các Dân biểu
H. Guernut, Marius Moutet, E. Outrey, Paul Ramadier, Marc Rucart, Jean
Piot, J.-M. Renaitour, M. Voirin, A. Philip, Cô Marthe Williams, Trung tá
Alexis Métois, Félicien Challaye, ông E. Tozza, Gabriel Abadie de Lestrac, Jean
Laffray (Chủ nhiệm
báo La Griffe (móng vuốt),
Charles Bellan, cựu Thống sứ Pháp tại Cao Miên, vv . . . Chúng tôi xin cáo lỗi sự thiếu sót ngoài
ý muốn trong bài tường trình mau lẹ nầy.
“ Như vậy, chúng ta họp
nhau đây trong sự long trọng là để khánh thành “Ngôi nhà của Thượng Đế” tại Nam
Vang.
“ Thời gian đã qua khá xa,
nơi đảo Phú quốc nằm trong vịnh Thái lan, Đấng thiêng liêng giáng điển giống
như đã giáng điển nơi đảo Jersey, đối diện cái vô tận của biển cả, đối diện cái
vô cùng của bí ẩn tâm linh và số phận con người, qua các cuộc xây bàn của Bà De
Giradin và Victor Hugo.
“ Thời gian cũng đã khá
xa, Đấng thiêng liêng giáng điển xuống những nhóm nhỏ gia đình ở Sài Gòn, dẫn
đến sự nhập đạo của Ngài Lê Văn Trung và Ngài trở thành nhà lãnh đạo cao cấp
đáng kính của Đạo Cao Đài hay Phật giáo canh tân (Đại Ân Xá kỳ ba của Thượng Đế
ở Đông phương).
“ Từ năm 1919, nhưng nhứt
là từ năm 1925, phong trào của chúng tôi không ngừng trở nên vững vàng và chiếm
được lòng tín ngưỡng và những tâm hồn mới trên khắp thế giới.
“ Quả thật, - giống như
tất cả những cái mới nổi bật của thế giới - Đạo Cao Đài đã gặp phải chủ nghĩa
hoài nghi, sự nhạo báng, sự ngờ vực, về những biểu tượng của Đạo có ý nghĩa
nhứt : Thiên Nhãn mà người ta thấy trong nhóm Thông Thiên học và Triết lý học,
chữ Vạn có nguồn gốc từ tất cả chủ nghĩa biểu tượng và từ tất cả khoa học bí
truyền của nền văn minh thế giới. Những biểu tượng ấy đáng kính nhứt của chúng
tôi đã bị chế nhạo hay bị buộc tội vô căn cứ, vì lý do dốt nát và không hiểu
biết của những kẻ phàm tục, chỉ thấy chúng tôi ở mặt ngoài.
“ Một câu tục ngữ xưa của
Pháp : Nếu anh muốn nhổ cỏ dại, trước
hết anh phải bước vào vườn.
“ Nhưng nhứt là về căn bản
tâm linh, tại sao lại sợ hãi gọi con mèo là con mèo và Rollet là một tên bịp
bợm, theo những câu thơ bất hủ của Boileau ?
Nhứt là về căn bản Thần linh học của phong trào chúng tôi là đầu đề của
những chế giễu dễ dàng nhứt và dai dẳng nhứt. Ở đây, chúng tôi không biện hộ
cho Thần linh học tân thời. Mặc dầu bị tấn công không ngừng từ ba phần tư của
thế kỷ, vấn đề Thần linh học không ngừng thu hút những nhà bác học nổi tiếng,
mà chúng tôi xin đơn cử một thí dụ thôi, như Ngài Olivier Lodge, nhà vật lý nổi
tiếng thế giới, Viện trưởng Đại học Birmingham, hội viên Hàn Lâm viện Hoàng gia
Anh quốc.
“ Thần linh học không ngớt
lan tràn đến các đảo như Porto Rico và
Cuba (nước mà Thần linh học tỷ lệ với dân số, nơi đó những đài phát thanh vô
tuyến đã phát ra đều đặn những chương trình Thần linh học), toàn nước Ba Tây,
quê hương của Thánh kinh, nơi đó có 8 triệu người tự nhận theo Thần linh học
(200 ngàn tại Rio-de-Janeiro). Thần linh học không ngừng lan tràn đến các Đại
học đường - một sự kiện khó tin - bởi vì Utrecht, Leyde, Belgrade, Lund,
Buenos-Ayres, Londres, nhiều phân khoa đại học Mỹ đã có giảng đường dành cho
Thần linh học thực nghiệm.
“ Sau cùng nó không ngừng
được thiện cảm ở tư tưởng gốc trong thời
đại của chúng ta, bởi vì sau khi nó quyết định một cách không thể chối cãi được
tính chất tiên tri sứ mạng và sự nghiệp của Victor Hugo, nó đã ảnh hưởng đến
những khảo cứu của Bác sĩ Hans Driesch, Giáo sư Đại học Leipzig, lý thuyết gia
Đức, về thuyết Tân sinh lực và những thử nghiệm sáng chói của Allan Kardec và
của Bergson nữa.
“ Còn bao nhiêu chuyện nữa
mà chúng tôi có thể nói lên để binh vực sự kiện Thần linh học, nhưng chúng tôi
cần chỉ ra rằng, sự dốt nát khi không có định kiến, rất thường vấp phải sự
thiếu hiểu biết đau khổ của con người. Một hiền triết Anh nói rằng : Thương hại
cho những người nào không giữ được nụ cười trước những lời chỉ trích nông cạn !
“ Vả lại, chúng tôi đã giữ
kín cây ngọc cơ, để nhớ đến Giáo hội
Công giáo, những nhà Thần linh học huệ trí, rằng việc thực hành Thần linh học
(Cầu cơ) có thể đạt được kết quả tốt đẹp khắp nơi trên địa cầu, cái điểm khởi
đầu của một thời đại mới của con người : thời đại Thần linh học; nhưng nó cũng
có thể dẫn dắt những người ngây thơ không thận trọng, những kẻ hư đốn, đến
những kết quaû rất tai hại. (Có nhiều
nhóm Thần linh học trong vùng băng giá ở Alaska, trong những trang trại thuộc
đồng cỏ hoang ở Argentine, trong cảng thiên nhiên tươi tốt ở Ấn Độ).
“ Xưa kia, Thánh Paul
khuyên bảo các môn đồ nên nhận thức rõ các chơn linh. Và đây là Giáo hội Anh
giáo lúc bấy giờ bị cả triệu tín đồ đào ngũ, đã cho một số giáo sĩ tiếp xúc với các hội Thần linh học để củng cố
lại đức tin bởi chứng cớ, để củng cố tôn giáo bởi khoa học, để liên kết trong
chiều hướng mới được kêu gọi bởi nhơn loại. (Một người lớn trên bảy còn lui tới ở Giáo hội Anh giáo).
“ Nhưng, cái gì là đặc
điểm của Đạo Cao Đài hay Phật giáo canh tân ?
Đó không phải là căn bản thực nghiệm tâm linh hay thần linh, sự thông
công giữa người sống và người chết, tình huynh đệ vẻ vang cảm động của thế giới
hữu hình và vô hình, mà là cái năng lực tổng hợp các giáo lý mà chúng tôi đã
thực hiện một cách đúng đắn bằng cách tôn thờ các Đấng Thần linh Á châu lẫn các Đấng Thần linh Âu châu.
Không một Ngôi nhà Thượng
Đế nào sánh được với Ngôi nhà Thượng Đế của chúng tôi, bởi vì người Âu châu
cũng như người Á châu, người có tín ngưỡng cũng như người không tín ngưỡng, đều
có thể nâng cao linh hồn của họ lên đến cái mức hy vọng ưa thích nhứt của họ,
kẻ thì tôn thờ Đức Chúa Jésus, người thì tôn kính Đức Phật Thích Ca, kẻ thì
chiêm ngưỡng Đức Khổng Tử (như những người tự do tư tưởng ở Tây phương).
“ Hãy nói cho chúng tôi
biết, hiện nay quí vị thấy ở nơi nào, có sự tổng hợp tâm linh đó ? trong cái thế giới bị chia rẽ bởi vật chất,
nóng sốt bởi thù hận, đổ máu bởi chiến tranh.
“ Không một nơi nào có thể
hơn Thánh Thất Cao Đài, vì nơi đây,
người ta làm việc trong tình huynh đệ của con người, trong tình thân hữu của
các chủng tộc, trong sự liên hiệp các lục địa trong một tập hợp rộng lớn của
con người, viết lên lá cờ lịnh hai chữ : Tâm linh - Hòa bình, sáng chói của
những người thiện tâm.
“ Thế nên chúng tôi dám
nói thẳng với người phương Tây rằng : Chúng tôi vì hòa bình.
Hòa bình, đối với chánh
quyền và những lãnh tụ của đời, họ có sứ mạng thường bạc bẽo và khó khăn để làm
thỏa mãn sự buông thả dục vọng, trái ngược của con người. Hòa bình đối với
những quốc gia láng giềng, hòa bình đối với người ngoại quốc, bởi vì chiến
tranh đem lại quá nhiều điều ác, để không là mê tín hung tợn hay là tội ác của
quỉ, với tiêu đề Pháp ngữ : Hòa bình liên kết của một nền hòa bình không thể
phân chia, hòa bình bởi hòa hợp, nằm trong công thức của chúng tôi, mặc dầu
trong thời buổi hắc ám. Đó là cái nghĩa của sự tổng hợp tâm linh của chúng tôi.
Trở qua Âu châu, quả thật
có một phiền trách nhỏ là Đạo Cao Đài đã loại ra Mahomet và Hồi giáo khỏi các
Thánh Thất. Về phần chúng tôi không có sự loại trừ ấy.
Và chúng tôi cần lập lại
nơi đây, một trong những giáo huấn thần bí của Hồi giáo để nhận xét rằng, không
một người Cao Đài nào không từ chối nhận biết đó, bằng giai thoại của thuyết
thần bí Hồi giáo, lịch sử từ sự sanh ra
của chính mình đến thiêng liêng, từ sự đảo nguợc giá trị tâm hồn người tu :
Một môn đồ đến trước cửa
nhà của thầy và gõ cửa.
Im lặng. Người ấy gõ cửa
lần nữa.
Một tiếng nói từ bên trong
phát ra :
- Ai đó ?
- Tôi (Bản ngã)
Im lặng. Cửa không mở . .
. . .
Sau đó, người môn đồ lại
đến trước nhà thầy lần nữa và gõ cửa. Một tiếng nói từ bên trong phát ra :
- Ai đó ?
- Anh (Phi ngã hay Vô ngã)
Và lần nầy cửa mở.
Thật ra, một tôn giáo biết
truyền bá cái chơn lý phổ quát như thế, một tôn giáo đã dạy các tín đồ những
câu tuyệt diệu : “Tôi không là người Hồi giáo, không là Thiên Chúa giáo, không
là Do Thái giáo, tôi là bạn thân của Thượng Đế”.
Tôi nói : Thật ra, tôn
giáo nầy không phải là của riêng phần chúng tôi, là của một âm mưu nào, là của
một phép phù thủy nào; rằng những người Hồi giáo ở Ấn độ, rằng những người Hồi
giáo ở Pháp, xin hãy tín nhiệm chúng tôi và hãy an tâm cho tất cả điều thiện.
Và vì chúng tôi vừa nói
đến người Pháp Hồi giáo có xây cất Thánh đường Hồi giáo tại Ba-lê, nơi đó mỗi
ngày năm lần vang lên từ tháp chuông cao, tiếng gọi của vị tu sĩ báo giờ cầu
nguyện, làm chúng tôi cảm thấy nhẹ nhàng, hôm nay xin cảm tạ tận đáy lòng, đầy
tình chơn thật và biết ơn nước Pháp của Đạo Cao Đài, nước Pháp mà với tinh thần
độ lượng, với ý chí hòa hiệp, đôi tay hữu nghị luôn luôn giúp đỡ những kẻ yếu
thế mà họ không thể tự mình thực hiện, cho phép chúng tôi hưởng được những gì
mà chúng tôi hưởng được, giúp đỡ chúng tôi trở nên cái gì mà chúng tôi sẽ được.
Tại nước Pháp nầy, bao gồm Đại Ân Xá kỳ ba của
Thượng Đế ở Đông phương, cái nền tảng tâm linh mà khoa học có thể đạt đến sự
phổ quát toàn cầu bởi tính chất tổng hợp tôn giáo mà nó liên kết và thu gọn
trong tình huynh đệ hằng hữu, trong hòa bình và năng động.
Tại nước Pháp nầy, khuyến
khích và tán trợ một nguồn hy vọng mới trên thế giới mà hôm qua còn chào đón,
không chỉ tờ tuần báo như La Nature (Thiên nhiên) ở Ba-lê, tờ Religio của La
Mã, và tờ Reformator ở Rio-de-Janeiro.
Tại nước Pháp nầy luôn
luôn sẵn sàng tán dương và ca tụng những giá trị tinh thần có tính phổ quát,
xây dựng và nhân đức. Đạo Cao Đài hay Phật giáo canh tân, từ vị lãnh đạo cao
cấp và từ Hội Thánh đến các tín đồ thấp kém, hôm nay bày tỏ lòng biết ơn vô tận
nước Pháp.
Làm việc với tinh thần
tổng hợp, trong cái nghĩa phổ quát, chúng tôi có ý thức góp công như một người
Pháp, được gần gũi hơn nữa với tâm hồn người Pháp, với những điều đó chúng tôi
tin tưởng có được những tương quan bí mật huyền diệu mà sự thông công giữa
người sống và người chết không thể tùy thuộc chúng tôi, mà sẽ được làm mạnh
thêm và thí nghiệm ở tương lai.
Trước nhận định lạc quan
đó, chúng tôi mới dám bày tỏ điều mong ước quí báu nhứt của chúng tôi đối với
mọi người là : nước Pháp tự do, đại lượng, giúp đỡ chúng tôi mở rộng việc hành
thiện với tất cả cố gắng trên tất cả dân Pháp hay dân bảo hộ, không phân biệt,
bởi vì trước sự đói khát của tâm hồn, phải có những khả năng tinh thần để cân
bằng cho tất cả. Nơi đó là công bình, nơi đó là chánh trực.
Tất cả có thể tự thực hiện
đến tối đa và tất cả cũng có thể hướng đến tất cả để làm việc tại lâu đài
thiêng liêng, lầu đài của tâm hồn, theo câu nói rất đẹp của Nữ Thánh Thérèse,
trong con người bản xứ phù du mà bánh xe đời sống ràng buộc tạm thời số phận
vào những cõi Trời, nơi đó địa cầu của chúng ta chỉ là một cục đá giữa hàng tỷ
hòn đá khác trong không gian vô tận. . . . .
Trước viễn cảnh vô tận ấy,
những giới hạn hẹp hòi làm chậm lại một
cách đau khổ sự phát triển của tâm hồn mà sự thức tỉnh chờ đợi một tia sáng hay
một ánh lửa ? Vì vậy, chúng tôi tin
tưởng rằng nước Pháp sẽ hoàn toàn tin cậy chúng tôi và ban cho chúng tôi những
quyền hành giống như các tôn giáo khác, để mời đến dự bữa tiệc có nhiều thức ăn
thiêng liêng, những huynh đệ của chúng tôi mà họ chưa đến được với chúng tôi
hay chúng tôi chưa đến được với họ.
Nước Pháp, trung thành với
truyền thống cao cả, trước hết chúng tôi xin cảm tạ, đã cho chúng tôi phụng sự
nhơn sanh, đó là bổn phận đầu tiên và lớn nhứt của tất cả tín đồ Cao Đài.
Cuộc lễ khánh thành nầy
gây được nhiều tiếng vang trong giới báo chí Đông Dương.
Nhựt báo La Presse
indochinoise ngày 22-4-1937 nói về cuộc viếng thăm Thánh Thất Cao Đài Nam Vang
:
“ Thánh Thất Cao Đài Nam
Vang tọa lạc gần góc đại lộ Pasquier và đường Verdun. Khi xưa, cách nay 8 năm,
Thánh Thất nầy chỉ là một ngôi nhà lá đơn giản làm chỗ trú ngụ cho những nhà
truyền giáo đầu tiên.
Sau nhiều cố gắng đáng
khen của việc truyền giáo, số tín đồ Cao Đài tại Nam Vang có được hơn hai chục
ngàn người nam nữ, trong đó đếm được nhiều người Âu châu và cả ngàn người Tàu.
Nhờ lòng hy sinh và thiện
tâm của tất cả tín đồ mà ngôi đền thờ hôm nay trở thành một tòa nhà lộng lẫy.
Lễ Khánh Thành diễn ra ba
ngày : 21, 22, và 23 tháng 5, cũng trong dịp nầy, lễ Kỷ niệm hàng năm của
Victor Hugo được cử hành. Nghi lễ của hai cuộc lễ hợp lại làm một làm cho cuộc
lễ trở nên vĩ đại.
Những vị lãnh đạo cao cấp
của Đạo Cao Đài Tây Ninh như Ngài Phạm Công Tắc, Bà Huyện Xây (?) sẽ hiện diện
trong cuộc lễ. Ông Đặng Trung Chữ, lãnh đạo Cao Đài tại Nam Vang, hẹn gặp chúng
tôi tại Thánh Thất hôm nay, nhưng ông bị gọi cấp tốc đi Châu Đốc nên ông Hương
thay thế, hướng dẫn chúng tôi đi viếng Thánh Thất mới vừa xây dựng lại. Ông
Hương, người ốm với gương mặt trái xoan, trán cao, có một chòm râu đen dưới
càm, tượng trưng hình dáng của một kiểu mẫu Chức sắc của Đạo Cao Đài.
Rất tháo vác, ông đưa
chúng tôi đi viếng Thánh Thất vừa được trang trí mới và cho chúng tôi những lời
giai thích thỏa đáng. Nơi cửa lớn vào đền thờ, một bức hình lớn của Victor Hugo
với dáng điệu cổ điển của nhà tư tưởng,
làm cho người ta chú ý ngay. Bên cạnh Ngài trên cùng một bàn thờ là hình của Bác sĩ Tôn Dật Tiên, người cha
của cách mạng Trung hoa. Một vị tượng trưng người canh tân của Đạo Cao Đài, vị
kia là người truyền đạo tuyệt vời.
Ở giữa là chánh điện trang
nghiêm, sắp đặt một cách giản dị. Không trang trí dư thừa, có một quả địa cầu
bằng giấy, một Con Mắt vẽ lên trên, kế đó, theo thứ tự đẳng cấp, sắp đặt các
tượng của Đức Phật Thích Ca, Đức Chúa Jésus, các vị Thánh. Bên phải của chúng
tôi là tượng Quan Công với gương mặt đỏ tươi đang đọc sách, bên trái của chúng
tôi là tượng Đức Phật Quan Âm đang cầu nguyện. Cuối cùng, đối diện với chánh
điện, có một tấm cẩm thạch lớn treo trên tường, khắc các tên : Moutet, Guernut,
Albert Sarraut, Félicien Challaye, vv. . .
… Bên cạnh tôn giáo nói
riêng, tín đồ Cao Đài còn chăm lo việc giáo dục trẻ em. Chúng tôi viếng một lớp
học, điều khiển bởi một giáo viên trẻ, có độ 20 học sinh, đang đọc bài học
thuộc lòng với giọng lớn và nhịp nhàng đáng khen. Tất cả đều là con em nhà đạo.
Ông Hương nói với chúng tôi trong sự thỏa mãn, vừa đưa chúng tôi ra về.
Vừa rời khỏi Thánh Thất và
người hướng dẫn, chúng tôi có cảm tưởng rằng những người điều khiển Đạo Cao Đài
tại Nam Vang có công rất nhiều cho sự đắc thắng của nền đạo, những kết quả đạt
được là bằng cớ tốt nhứt cho công trình bền vững của họ, nó còn tôn vinh những
thành công trong lễ Khánh thành sắp tới.
Tờ báo L’Opinion (Công
luận) ngày 24-5-1937 thuật lại Lễ Khánh Thành như sau :
“ Theo chương trình dự
thảo, Thánh Thất Cao Đài Nam Vang được khánh thành vào ngày thứ sáu bởi nhiều
cuộc lễ, chúng tôi sẽ trở lại những cuộc lễ nầy, bởi vì trên tờ báo hôm nay
chúng tôi thiếu chỗ đăng bài tường thuật chi tiết.
“ Tuy nhiên đây là bài
diễn văn ngắn của Ngài Thượng Chữ Thanh, Chủ trưởng Hội Thánh Ngoại Giáo của
Đạo Cao Đài trong ngày lễ đầu tiên :
“ Tôi hoàn toàn tri ân quí
vị đến dự đông đảo lễ Khánh Thánh Thánh Thất đầu tiên của Đạo Cao Đài tại Cao
Miên, mà cũng là ngày lễ kỷ niệm hằng năm của vị Chưởng Đạo thiêng liêng của
chúng tôi : Victor Hugo.
“ Nhơn danh Hội Thánh Đạo
Cao Đài, tôi xin gởi đến quí Bà quí Ông lời cảm tạ nồng nhiệt nhứt của chúng
tôi đối với tấm lòng chiếu cố tốt đẹp của quí vị.
“ Có lẽ quí vị đã biết sự
phát sinh của Đạo Cao Đài hay Phật giáo canh tân bởi những đường lối công khai
khác của chúng tôi. Quí vị đã thấy cái nguồn gốc của nó được phát sinh từ sự
liên hiệp của triết lý Đông phương và triết lý Tây phương. Đó là sự tổng hợp
tất cả đức tin của thế giới.
“ Chúng ta hiểu thế nào về
triết lý Đông phương ?
“ Phải chăng triết lý ấy
đến từ những tư tưởng triết lý cao siêu
của tất cả các tôn giáo Á châu mà phần lớn
ở nước Trung hoa, trừ ra Phật giáo thì nguồn gốc ở Ấn độ, nhưng Phật
giáo đã có hàng ngàn năm nhập tịch vào Trung hoa và VN.
“ Triết lý làm nền tảng
đạo đức Á châu đã cho các nước phương
Đông một nền văn minh nhiều ngàn năm mà nước Trung hoa được xem là then chốt.
Nước Việt Nam hưởng lợi của nền văn minh nầy một cách rộng rãi.
“ Nhờ dụng cụ thông công
của Thần linh hoc, chúng tôi nhận ra rằng một sự cải cách tình trạng đạo đức
của toàn nhơn loại là cần thiết cho sự tiến hóa tâm linh của nhơn loại.
“ Tinh thần của nhơn loại
đã đến một thời kỳ, nơi đó những giáo điều và giáo lý xưa không thể thỏa mãn sự
bành trướng tự do hơn và siêu việt hơn. Một kỷ nguyên mới dành cho nhơn loại;
kỷ nguyên mới nầy cho nhơn loại một chân trời rộng rãi hơn về tự do tín
ngưỡng. Một đức tin mới phải được ban
cho nhơn loại. Đức tin nầy phải bao hàm tất cả đức tin hiện hữu, tất cả được
bảo tồn trong cái thanh khiết triết học, nơi đó danh từ Cao Đài (Đền thờ cao
hay Đức tin lớn của thế giới) được sáng tạo bởi Đấng thiêng liêng.
Đạo Cao Đài hay Phật giáo
canh tân thực hành sự khoan dung rộng rãi đối với tất cả các tín ngưỡng. Nó tôn
kính tất cả tín ngưỡng của con người cũng như
tôn kính cái Tâm của vũ trụ, sự biểu thị của Thượng Đế. Biểu tượng con
Mắt trên bàn thờ của chúng ta là hình ảnh của cái Tâm cá nhân và cái Tâm vũ trụ.
Sự thờ phượng của chúng tôi là thờ Thượng Đế và nhơn loại. Sự biểu hiện bên
ngoài của tôn giáo mới của chúng tôi cốt gom tất cả tư tưởng về số 1 ban đầu : cái Tâm của chính
mình và cái Tâm của Thượng Đế.
“ Một tiếng nói trong nội
tâm cho chúng tôi biết rằng : nhơn loại là một : một ở quốc gia, một ở tư tưởng, một ở tôn giáo. Ý nghĩ thống nhứt hoàn
toàn nhơn loại trong một quan niệm mới của lòng Bác ái và Công bình, có thể sẽ
cho thế giới một nền hòa bình lâu dài để thực hành điều thiện.
“ Đạo Cao Đài hay Phật
giáo canh tân có khuynh hướng kết tình huynh đệ với tất cả chủng tộc và thống
nhứt các tâm hồn bằng cách thuyết giảng cho mọi người nghe về hòa bình và hòa
hợp. Đó là những hàng chữ lớn trong Hiến pháp thiêng liêng (Pháp Chánh Truyền)
của chúng tôi, đã được thi hành bởi các Chức sắc của Đạo.
“ Kính thưa quí Bà quí
Ông, quí huynh tỷ thân mến,
“ Tôi xin chấm dứt bằng
lòng tin và cầu chúc ơn huệ thiêng liêng ban cho quí vị và toàn cả nhơn loại.”
Tờ báo La Presse
indochinoise ngày 25-5-1937, với một phóng sự khá dài trình bày chi tiết những
giai đoạn quan trọng của cuộc lễ, chúng tôi chỉ trích ra vài nhận thức mới :
“ Lễ Khánh thành Thánh
Thất Cao Đài Nam Vang, đã cử hành từ ba ngày qua, đạt được thành công rực rỡ
trong dân chúng của thủ đô Cao Miên và là dấu ấn của tính chất vĩ đại và long
trọng.
“ Hàng ngàn khán giả, hàng
ngàn tín đồ, đến từ Nam Kỳ và các vùng hẻo lánh của Cao Miên, tràn ngập hoàn
toàn ngôi đền thờ và phạm vi của nó trở nên quá hẹp để chứa đám đông không
ngừng lớn thêm.
“ Vì thiếu chỗ nên người
đứng dày đặc dài theo lề đường và trên mặt đại lộ Đỗ Hữu Vị, cũng chứa đầy
người bán hàng rong có dịp hốt bạc. Trong lúc đó, không có một biến cố đáng
tiếc nào xảy ra trong suốt ba ngày lễ, ban trật tự được đảm bảo bởi các tín đồ
Cao Đài làm cho dễ dàng ban trật tự của nhà nước. Với nụ cười trên môi và khá
dễ mến, họ hướng dẫn các quan khách và những người hiếu kỳ.
Home 
[ 1 ] [ 2 ] [ 3 ] [ 4 ] [ 5 ]
Home [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ] [ 4 ] [ 5 ] 
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét